Bij prehabilitatie zijn veel verschillende zorgverleners betrokken; fysiotherapeuten, MDL-artsen, verpleegkundigen, chirurgen, diëtisten, anesthesisten, internisten, psychologen en nog vele anderen. Wil je ook prehabilitatie aanbieden aan je patiënten binnen de praktijk of zorginstelling? Hieronder tref je informatie over de inhoud en implementatie van prehabilitatie.
Wat is prehabilitatie?
Prehabilitatie is een programma voor patiënten die geopereerd gaan worden. Het heeft als doel om de conditie van de patiënt te verbeteren, zodat iemand beter bestand is tegen de operatie. ‘Hoe fitter erin, hoe fitter eruit’. Het programma bestaat uit fysieke training, verbeteren van voeding, mentale begeleiding, het behandelen van specifieke ziekten of kwetsbaarheden en het stoppen met roken en drinken van alcohol. Ook in de korte tijd die er soms is tussen moment van diagnose en operatie, kan de conditie flink verbeterd worden. Dit resulteert onder andere in minder complicaties, kortere opnameduur en sneller herstel.
Prehabilitatie wordt nu in Nederland het meeste toegepast bij patiënten met darmkanker. Door de beroepsverenigingen (NvvH, NVD, NVA etc) is het ‘Standpunt prehabilitatie’ opgesteld. Dit heeft als doel prehabilitatie in Nederland te standaardiseren en zo veel mogelijk volgens de meest actuele literatuur in te richten. De beroepsverenigingen tezamen beogen op deze wijze de kwaliteit te borgen en ook de effecten van prehabilitatie eenduidig te kunnen evalueren. De totstandkoming van het ‘Standpunt prehabilitatie’ is ondersteund door een subsidie van Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS) en met hulp van het Kennis Instituut.
Hoe ziet het programma eruit?
Het programma bestaat uit een aantal onderdelen. Deze zijn fysieke training, verbeteren van voeding, mentale begeleiding, het behandelen van specifieke ziekten of kwetsbaarheden en het stoppen met roken en drinken van alcohol. De effecten van deze onderdelen samen zijn groter dan de onderdelen apart. Prehabilitatie vindt plaats op indicatie van de medisch specialist die de operatie uitvoert of de MDL-arts en wordt begeleid door een groot aantal zorgverleners: de behandelend chirurg, fysiotherapeut, diëtist, psycholoog en zo nodig internist en geriater. Het doel van het programma is dat de patiënt zo fit mogelijk wordt voorafgaand aan de operatie.
Op de verschillende plekken in Nederland waar prehabilitatie wordt aangeboden ziet de logistiek en organisatie er waarschijnlijk net iets anders uit. De onderstaande beschrijving is dus van algemene aard.
Na het gesprek met de behandelend chirurg wordt de patiënt doorverwezen voor een prehabilitatie-intake gesprek. Dit kan bijvoorbeeld met een casemanager of prehabilitatie-coördinator zijn. Tijdens dat gesprek vindt de eerste screening plaats op gebied van alle vijf de pijlers en bekeken welke aanpassingen en modaliteiten nodig zijn. Bijvoorbeeld, bij een ijzergebreksanemie wordt deze ook behandeld bij aanvang van het programma, en soms al voordat de fysieke training gestart wordt. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld ontregelde bloedsuikers. Het kan zijn dat deze eerst behandeld worden, alvorens gestart wordt met het trainingsprogramma. Prehabilitatie blijft dus maatwerk.
Nadat de screening heeft plaatsgevonden vindt er een doelgericht assessment plaats. Tijdens deze assessment worden er specifieke testen en vragenlijsten afgenomen om een goede indruk te krijgen van de fysieke en mentale toestand van de patiënt. Naar aanleiding van het assessment wordt het definitieve prehabilitatieprogramma vormgegeven.
De onderdelen van het prehabilitatieprogramma zijn:
- Fysieke training
- Verbetering voeding, eiwitverrijking en micronutriënten-suppletie
- Mentale ondersteuning
- Staken roken en drinken alcohol
- Behandeling comorbiditeit en kwetsbaarheden
In het ‘Standpunt prehabilitatie’ worden de details van de modaliteiten weergegeven.
Samen zorgen voor verandering
In het Deltaplan Prehabilitatie Colorectaalcarcinoom wordt de effectiviteit van prehabilitatie voor patiënten met CRC wetenschappelijk geëvalueerd. De deelnemende ziekenhuizen delen de uitkomsten van operatie van patiënten met en zonder prehabilitatie. Alle ziekenhuizen bieden uniforme prehabilitatie aan gebaseerd op het ‘Standpunt Prehabilitatie’. De data-analyse zal verricht worden door de onderzoekers aangesloten bij de Werkgroep Prehabilitatie van de NvvH en de stichting Fit4Surgery.
Lees hier mee over het Deltaplan CRC
Waar wordt prehabilitatie aangeboden?
Een aantal ziekenhuizen bieden het prehabilitatie programma aan. In dit overzicht bekijk je welke ziekenhuizen prehabiliteren volgens het standpunt. Daarnaast is het in deze ziekenhuizen standaard zorg voor patiënten met darmkanker.
Hoe kan prehabilitatie geïmplementeerd worden in een zorginstelling?
Er zijn een aantal stappen waaruit de implementatie van het prehabilitatie programma bestaat. Deze stappen zijn bijvoorbeeld de inhoudelijke ondersteuning van de behandelend specialisten, overeenstemming tussen de betrokken zorgverleners, aanpassingen in de logistiek en het organiseren van de financiële ondersteuning. De overeenkomst tussen de ziekenhuizen waar prehabilitatie geïntroduceerd is als standaard zorg is een bestuurlijk en financieel commitment. Stichting Fit4Surgery biedt een (digitale) ‘Workshop Prehabilitatie’ waarin ook de implementatie aan bod komt. Deze workshop is heel nuttig als jouw instelling overweegt om prehabilitatie te implementeren. Ook helpen we als stichting andere zorginstellingen met de implementatie van prehabilitatie. Voor meer informatie kun je contact met ons opnemen en een mail sturen naar bureau@fit4surgery.nl.
Hoe wordt prehabilitatie betaald?
Prehabilitatie wordt vooralsnog niet standaard vergoed door de zorgverzekeraar. In de bovenstaande ziekenhuizen waar prehabilitatie onderdeel is geworden van de standaardzorg, is een alternatieve financiering geregeld, bijvoorbeeld uit innovatie-subsidies, individuele afspraken tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars of betaalt het ziekenhuis dit zelf. Soms kan de aanvullende verzekering van de patiënt helpen met de financiering. Er zijn mogelijkheden onder bepaalde omstandigheden om het programma vergoed te krijgen. Voor aanvullende informatie kun je contact met ons opnemen.